Theo tiếng Khmer, từ “Sen” có nghĩa là cúng, còn “Dol” có nghĩa là bà, “Ta” nghĩa là ông. Lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer có ý nghĩa như lễ vu lan báo hiếu thể hiện tấm lòng thành kính với ông bà tổ tiên đã khuất. Dịp lễ này, luôn được bà con đồng bào dân tộc Khmer chuẩn bị hết sức chu đáo. Thông thường, mỗi gia đình sẽ cử 1 hoặc 2 thành viên đến hỗ trợ nhà chùa làm những công việc chuẩn bị cho ngày lễ như: treo cờ phướn, dọn cỏ, quét dọn khuôn viên tháp đựng cốt, sơn phết tháp… Các gia đình cũng tranh thủ dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ và chuẩn bị nhiều món ăn truyền thống để dâng cúng ông bà, tổ tiên. Tùy theo điều kiện kinh tế từng nhà, mỗi người sẽ có cách chuẩn bị khác nhau nhưng lễ vật thường có điểm chung đều là những món ăn bình dị, gần gũi mang đặc trưng của người Khmer Nam bộ.

 

Đông đảo bà con Khmer có mặt tại chùa dịp lễ Sen Dolta

 

Bà Thạch Thị Cum, ấp Đá Bạc A, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời cho biết: “Vào lễ Sen Dolta, lễ phẩm mà chúng tôi chuẩn bị thường là những món ăn mà người quá cố khi còn sống thích, các loại bánh, trái cây, trà nước... Tuy nhiên, món không thể thiếu trong ngày lễ chính là món cơm vắt và cơm vắt có hình nhọn như chiếc nón lá. Dù bận rộn công việc cách mấy nhưng gia đình tôi cũng tranh thủ gói bánh tét, bánh gừng để dâng cúng với tất cả tấm lòng thành kính dâng lên ông bà tổ tiên”.

 

Nhiều gia đình bà con dân tộc Khmer tranh thủ quét dọn bàn thờ chuẩn bị lễ Sen Dolta 2019.

 

Mặc dù không diễn ra tưng bừng, náo nhiệt như Tết mừng năm mới Chôl Chnăm Thmây, lễ Sen Dolta có phần trầm lắng, nhưng mang đậm những sắc thái tín ngưỡng đặc trưng văn hóa của người Khmer Nam Bộ, thể hiện truyền thống “Cây có cội, nước có nguồn” của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trong 3 ngày lễ Sen Dolta ngoài cúng ở nhà, mọi nghi thức quan trọng đều diễn ra tại chùa. Dưới mái chùa chung của cả phum, sóc, mọi người đều hướng lòng thành kính về Đức Phật, tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên và đặt hy vọng vào những điều tốt đẹp.

 

Ông Danh Col, ấp Đá Bạc A, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời cho biết: “Lễ Sen Dolta thì các thành viên trong gia đình ở xa đều tranh thủ về nhà thắp nén nhang và đến chùa cúng phật. Tôi cũng cầu mong cho gia đạo được bình an, mưa thuận gió hòa, làm ăn mọi việc điều suôn sẽ thuận lợi”.

 

Theo lễ nghi truyền thống, lễ Sen Dolta thường được tổ chức trong thời gian nữa tháng với 4 nghi thức chính: lễ đặt cơm vắt (Bos Bai Ben), lễ cúng ông bà (Sen Dolta), lễ rước ông bà (Phchum Ben) và lễ đưa tiễn ông bà (chun Đôn Ta). Tuy nhiên, ngày nay lễ hội được diễn ra trong 3 ngày từ 29/8 đến mùng 1/9 âm lịch với nhiều thay đổi để phù hợp với cuộc sống hiện đại nhưng vẫn giữ được nét truyền thống vốn có.

 

Ông Thạch Văn Dân, ấp Đá Bạc A, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời cho biết: “Theo đúng  như truyền thống ngày xưa thì ngày thứ ba và cũng là ngày cuối của lễ Sen Dolta, cúng đưa ông bà. Gia đình nào cũng nấu mâm cơm, thức ăn, chuẩn bị bánh, hoa quả, nhang, đèn… Sau đó, người ta cho thức ăn vào thuyền làm bằng bẹ chuối hay mo cau đã chuẩn bị sẵn thả xuống các con sông, kênh rạch gần nhà. Tuy nhiên, hiện nay việc cúng lễ Sen Dolta đã đơn giản hơn trước nên việc thả thuyền này không còn mấy người thực hiện nữa. Giờ mọi người chủ yếu đến chùa và làm các nghi thức, gặp gỡ, thăm hỏi lẫn nhau nhằm thắt chặt thêm  tình đoàn kết trong cộng đồng”.

 

Cuộc sống ngày càng hiện đại, nhưng lễ Sen Dolta của đồng bào dân tộc Khmer vẫn luôn được gìn giữ và phát huy, để nhắc nhớ mọi người về lòng hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, tri ân những bậc tổ tiên đã đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Hòa cùng dòng chảy của văn hóa dân tộc, lễ Sen Dolta như một nét độc đáo của người Khmer Nam Bộ góp chung vào sự đa dạng, đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam.